İdrar tahlili, vücudun belirli işlevleri konusunda bilgi edinmek amacıyla bir miktar idrarın laboratuvarda incelenmesi. İdrarla atılan maddelerin çoğu, suda eriyen ya da asıltı oluşturan metabolizma ürünleridir. İdrarda bulunan maddelerin yoğunluğundaki değişmeler ya da bulunmaması gereken maddelerin varlığı, vücuttaki belirli bozuklukları gösterebilir. Ayrıca, idrarın renginde, özgül ağırlığında ve hacmindeki değişiklikler de bazı hastalıkların ya da yaralanmaların belirtisi olabilir. İdrar Tahlili Nedir Neden Yapılır?
İdrarda çok sayıda organik ve inorganik madde bulunur; bunlardan bazılarının varlığı hastalıklara tanı koymada daha fazla önem taşır. Şeker hastalığında glikoz ve aseton cisimcikleri, gutta ise bir pürin türevi olan ürik asit saptanır. Bazı enzimlerin eksikliğinde sistin ve sistein gibi aminoasitler ve homojentisik asit ve feniipirüvik asit gibi aminoasit metabolizma ürünleri idrara çıkar. Kimi zaman idrarda kreatin, kreatinin, azotlu bileşikler, oksijenin taşınması ve depolanmasında rol oynayan pigmentlerden hemoglobin ve miyoglobin, protein metabolizmasının son ürünlerinden üre, ürobilinojen ve koproporfirinler, safra pigmentleri, kalsiyum, fosfor, magnezyum, bakır ve kurşun gibi mineraller görülür. Şeker hastalığının ağır biçimlerinde ve bazı böbrek hastalıklarında yağlar da idrarla atılabilir.
İdrarla atılabilen hormonlardan en önemlileri adrenalin ve noradrenalin, koriyonik gonadotropin, hipofizden salgılanan gonadotropinler ile 17 ketosteroitler ve 17 hid- roksisteroitlerdir. Normalde idrarda hiç bulunmayan ya da saptanamayacak kadar düşük miktarlarda bulunan proteinlerden serum albümin ve globülinlerinin idrarda görülmesi, böbreğin işlevlerinden bazılarının bozuk olduğunu gösterir (bak. böbrek testleri). İdrardaki birçok ilacın miktarının saptanması, aşırı doz alma ya da zehirlenme durumlarının belirlenmesinde yardımcı olur.